نظریه تعاملی معرفت دینی و علمی تبیین نسبت نظریۀ آیت‌الله جوادی آملی با مبحث «علم دینی»

نویسنده

چکیده مقاله:

نظریه علم‌‌دینی آیت‌الله جوادی آملی با دیگر نظریه‌های علم‌‌دینی تفاوت ماهوی دارد و در‌عین‌حال بر نظریه‌های علم دینی تأثیرگذار است؛ به‌گونه‌ای‌که می‌توان آن را فرانظریه‌‌ مرتبط با آنها دانست. این نظریه مشتمل بر یک مدعای اصلی، یک استدلال عام و دو نتیجه مهم است. مدعای اصلی این است که علم اگر علم باشد، دینی و الهی است. دلیل بر این ادعا ویژگی‌های مترتب بر کاشف‌بودن از واقع است که عبارتند از (1) متعلق علمِ حقیقیِ کاشف از واقع، امری واقعی و لذا مخلوق خداست؛ (2) علم حقیقی الهامی الهی است؛ (3) علم حقیقی به اعتبار واقع‌‌نمایی‌‌اش حجت دینی است. علم حقیقی و معتبر با هیچ علم روشمند معتبری در تعارض نیست، از‌این‌رو منابع و روش‌های معتبر نباید نتایج متعارضی داشته باشند. در این نظریه با اتکا به تحلیلی از جایگاه معرفتی وحی اثبات شده است که متون دینی منابع معتبر معرفتی هستند. در‌نتیجه رجوع به آنها برای شناخت امور واقعی، باید با نتایج روش‌های عقلی معتبر سازگار باشد، از‌این‌رو فهم متون‌‌دینی بدون در‌نظر‌گرفتن نتایج دیگر روش‌های معتبر شناختِ واقع، نامعتبر است؛ همچنین شناخت امور واقع از طریق روش‌های عقلی معتبر بدون ملاحظه نتایج روش نقلی، فاقد اعتبار کافی است. پس روش عقلی و نقلی در شناخت واقع، رابطه تعاملی متقابل دارند. این رابطه فقط در فرض علم‌‌آوری روش نقلی و عقلی برقرار نیست؛ بلکه حتی اگر هر دو مفید ظنّ اطمینان آور باشند، رابطه متقابل برقرار است. 

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

بررسی و نقد نظریه علم دینی آیت الله جوادی آملی

دانشمندان اسلامی تقریرهای مختلفی از علم دینی کرده‌اند. یکی از دیدگاه‌های ابتکاری در بحث علم دینی، دیدگاه عبدالله جوادی آملی است. وی که از موافقان علم دینی است، معتقد است علم اگر علم باشد (نه وهم و خیال)، حتماً دینی خواهد بود و اساساً علم، غیردینی نیست و هر علمی دینی است. برای اطلاق علم دینی به همۀ علوم، البته صحیح بودن و روشمندانه ‌‎بودن، شرط علمیت یک گزاره است. علم صائب، تفسیر خلقت و فعل الهی اس...

متن کامل

تحلیل مؤلفه‌های معرفت دینی از منظر استاد جوادی آملی

هدف: فکر و آگاهی برای انسان به‌عنوان یک موجود آگاه و مختار بسیار مهم است. برای جوامعی که دین الهی را به‌عنوان عنصر اصلی زندگی خود پذیرفته‌اند، این مسئله که چه فکری، فکر دینی و چه معرفتی، معرفت الهی محسوب می‌شود، بسیار اساسی است. هدف این نوشتار بررسی چیستی معرفت دینی اسلامی از دیدگاه استاد جوادی آملی خواهد بود. این مقاله مؤلفه‌های معرفت دینی و چگونگی حصول آن را از دیدگاه استاد معلوم می‌کند. روش ...

متن کامل

علم دینی از منظر آیت الله جوادی آملی

چکیده دیدگاه استقلال دو حوزه‌ی علم و دین از یکدیگر بر آن است تا از یک سو به تعارض این دو حوزه‌ی معرفتی پایان دهد و از دیگر سو، بر نقش علم در اداره عرصه‌های غیر اختصاصی دین تأکید ورزد. استاد جوادی آملی جداانگاری علم و دین را محصول تصوری ناصواب از علم و دین،  و تبیین نسبت واقعی علم و دین را در گرو تعیین جایگاه عقل در درون هندسه معرفت دینی می‌دانند. در این دیدگاه عقل، همگام با قران و سنت، تأمین‌...

متن کامل

جایگاه عالم فراماده و عوامل فرامادی در نظریه علم دینی آیت‌الله جوادی آملی

نظریۀ علم دینی آیت‌الله جوادی آملی از نظریه‌هایی است که در چند سال اخیر توجه اندیشمندان را به خود جلب کرده است. نوشتار حاضر با طرح این پرسش که «عالم فرامادی و عوامل فرامادی چه جایگاهی در نظریه علم دینی دارند؟»، در مرحله نخست هرکدام از مفاهیم «علم»، «دین»، صفت‌های «دینی» و «علمی» و سرانجام مفهوم ترکیبی«علم دینی» را از نگاه ایشان بررسی کرده، دقت ایشان را در تفکیک میان دو سطح از تحلیل، یعنی تحلیل ...

متن کامل

بازخوانی نظریه علم دینی جوادی آملی در پرتو اندیشه علامه طباطبایی

نظریه علم دینی آیت‌الله جوادی آملی یکی از جدی‌ترین نظریات حوزه معرفت و علمی است که در سال‌های اخیر بیان شده است. صرف‌نظر از موافقت یا مخالفت با کل یا بعض اجزای این نظریه، هر کس در این حوزه فعالیت می‌کند ناچار است اطراف و اکناف آن را بررسی و تدقیق کند. نظریه علم دینی هم نقص علم جدید را روشن می‌کند و هم پایه‌های علم دینی را مشخص می‌نماید. این نظریه سه پایه دارد: علم لزوماً مبانی فلسفی دارد، قوام و...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 24  شماره 94

صفحات  44- 69

تاریخ انتشار 2019-06-22

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023